Inspelen op het MAOA-gen: de sleutel tot een slank lichaam en een gezonde mind

Genetica, emoties, hongergevoel en balans: waarom dit ene gen zoveel impact heeft op lichaam en mind

In het artikel van vorige maand besprak ik met u het COMT-gen, met zijn snelle en trage variant, en hoe dit invloed heeft op uw stressgevoeligheid en veerkracht. In dit artikel maak ik u graag vertrouwd met een minder bekend, maar minstens zo belangrijk gen: het MAOA-gen. Ook dit gen kent een snelle en een trage variant, die beide grote impact kunnen hebben op uw gewicht, uw emoties en uw vermogen om goed tot rust te komen.

Het snelle MAOA-gen: haast onbeheersbare trek in koolhydraten

Wanneer u te maken heeft met de snelle variant van het MAOA-gen, veroorzaakt dit vaak een hevige trek in koolhydraten. Herkent u het dat u, ondanks een gezonde maaltijd met veel groenten, enkele uren later ineens een bijna onweerstaanbare behoefte voelt aan een zoet dessert, chocolade, chips of een stuk pizza?

In mijn praktijk zie ik veel cliënten met overgewicht die vooral ’s avonds aan dit verlangen toegeven. Vaak blijkt bij hen sprake te zijn van de snelle MAOA-variant. Kenmerkend is dat zij vrijwel direct meer rust ervaren en zich zowel lichamelijk als emotioneel beter voelen na het eten van een koolhydraatrijke maaltijd of tussendoortje. Sommigen worden zelfs midden in de nacht wakker met de behoefte om iets te eten, alleen om weer verder te kunnen slapen.

Het biologische mechanisme: waarom koolhydraten tijdelijk voor rust zorgen

Dit verschijnsel is goed te verklaren vanuit de neurobiologie. Het MAOA-gen codeert voor het enzym monoamine-oxidase A, dat verantwoordelijk is voor de afbraak van onder andere serotonine. Bij de snelle variant is dit enzym overactief, waardoor serotonine veel sneller uit de synaptische spleet wordt verwijderd. Het resultaat is een plotselinge daling van de serotoninespiegel, die door het brein wordt ervaren als een verstoring van de emotionele stabiliteit en het algeheel welzijn.

Het zenuwstelsel reageert hierop met een duidelijke ‘aanwijzing’: het stimuleert u om voeding te zoeken die serotonine snel kan herstellen. Koolhydraten spelen hierin een sleutelrol. Na inname stijgt het hormoon insuline, waardoor concurrerende aminozuren versneld in de spieren worden opgenomen. Hierdoor stijgt de relatieve beschikbaarheid van tryptofaan, de essentiële bouwsteen van serotonine. Dit aminozuur kan nu gemakkelijker de bloed-hersenbarrière passeren en in de hersenen worden omgezet tot serotonine.

Het directe gevolg is een tijdelijke serotonineboost: u voelt zich rustiger, veiliger en emotioneel meer in balans. Dit is echter een kortdurend effect. Omdat de onderliggende oorzaak – de overmatige enzymactiviteit van MAOA – niet wordt opgelost, belandt u gemakkelijk in een vicieuze cirkel van herhaaldelijke cravings, verstoringen in de glucose- en insulinehuishouding en, op de langere termijn, een verhoogd risico op insulineresistentie, gewichtstoename en metabole ontregeling.

Wat is serotonine?

Serotonine is een neurotransmitter die een sleutelrol speelt in onze emotionele en lichamelijke balans en er mede voor zorgt dat we ons opgewekt, kalm en vol vertrouwen kunnen voelen. Het beïnvloedt stemming, zelfvertrouwen, stressregulatie, eetlust en slaap. Wanneer serotonine sterk daalt, kunt u zich angstig, gespannen en somber voelen. In ernstigere gevallen kan dit leiden tot paniekaanvallen, slaapproblemen en zelfs depressie, waarvoor vaak medicatie wordt ingezet.

Wat veel mensen niet weten, is dat serotonine ook essentieel is voor de aanmaak van melatonine, ons slaaphormoon. Wanneer serotonine te snel wordt afgebroken, kan het lichaam onvoldoende melatonine produceren. Dit verklaart waarom sommige mensen ’s nachts wakker worden en iets moeten eten om opnieuw in slaap te vallen: het brein zoekt op die manier naar een manier om de serotonineproductie te stimuleren.

De oplossing ligt niet in slaapmedicatie (vaak verslavend en schadelijk voor het brein) of losse melatoninesuppletie (meestal slechts symptoombestrijding). Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het verspreid over de dag innemen van kleine hoeveelheden eiwitten kan helpen om neurotransmitters te stabiliseren. Dit vermindert niet alleen slaapproblemen, maar ook stemmingswisselingen en onbedwingbare trek. In combinatie met andere leefstijlaanpassingen kan dit zelfs leiden tot een duurzaam herstel van de balans.

De andere kant van het spectrum: emoties die blijven hangen en fight or flight

Het MAOA-gen wordt niet voor niets ook wel het “warrior gene” genoemd. Bij de trage variant worden emoties dieper ervaren en is het vermogen om spanning te reguleren verminderd. Waar stress bij de meeste mensen na korte tijd wegebt, blijven de neurotransmitters dopamine en norepinephrine bij hen te lang actief. Stresscircuits in de hersenen, zoals de amygdala, blijven daardoor overprikkeld en de emotionele lading dooft niet uit.

Bij sommigen uit dit zich in zichtbare emotionele reacties of opvliegend gedrag, terwijl anderen het vooral innerlijk ervaren: zij blijven vanbinnen onrustig, gespannen of angstig, ook al laten zij dit niet direct zien aan de buitenwereld.

Op de langere termijn kan dit zwaar wegen. Niet alleen voor uzelf, maar ook voor uw omgeving: relaties, werk en levensgeluk komen onder druk te staan. Het lichaam raakt gevangen in een vicieuze cirkel waarin de fight-or-flight-respons de HPA-as voortdurend activeert. Wat evolutionair bedoeld was om kortdurend te overleven, verandert zo in een chronische staat van uitputting en verlies van veerkracht.

Een klassiek voorbeeld uit de praktijk

Enkele jaren geleden begeleidde ik een topsporter met uitzonderlijk veel talent en potentieel. Toch raakte hij steeds meer verstrikt in klachten die hem zowel lichamelijk als mentaal ondermijnden. In zijn eigen woorden: “Ik houd van uitdagingen en ik ben bevlogen in wat ik doe. Maar ik heb zoveel stress van kleine dingen dat ik het niet meer kan loslaten. ’s Avonds wil ik niets liever dan slapen, maar het lukt me niet. Pas in de vroege ochtend val ik uitgeput in slaap, om vervolgens tot ver in de middag te blijven liggen. Ik slaap vaak door mijn wekker heen en dat geeft me opnieuw stress.”

Bij hem werd uiteindelijk door een specialist de diagnose Delayed Sleep Phase Syndrome (DSPS) gesteld: een chronische verschuiving van het slaap-waakritme, waardoor hij pas diep in de nacht kon inslapen en pas laat op de dag weer wakker werd. Zijn klachten pasten bij een patroon van vertraagde afbraak van stressneurotransmitters, zoals we vaker zien bij de trage variant van het MAOA-gen. Daardoor bleef zijn stresssysteem als het ware ‘aan’ staan, wat het herstel van spanning bemoeilijkte en de vicieuze cirkel van stress en slaaptekort versterkte.

Dit was een complexe casus. Met veel toewijding en discipline paste hij de epigenetische interventies toe die we samen opstelden: aanpassingen in voeding, leefstijl en gerichte ondersteuning om zijn biochemische balans te verbeteren. In de loop van enkele maanden vond hij stap voor stap zijn evenwicht terug. Zijn slaap verbeterde, zijn reacties werden kalmer en hij hervond zijn vitaliteit. Uiteindelijk groeide hij uit tot een inspirerend voorbeeld van hoe genetische aanleg geen vaststaand lot hoeft te zijn, maar juist een uitnodiging kan vormen tot herstel en transformatie.

Gezondheidsproblemen en symptomen bij MAOA-varianten

Een te snelle of te trage activiteit van het MAOA-gen kan verband houden met uiteenlopende klachten. Opvallend is dat het merendeel neurologisch of stemmingsgerelateerd is, omdat dit gen direct betrokken is bij de afbraak van neurotransmitters en zo invloed uitoefent op de signaaloverdracht in het brein én tussen brein en lichaam.

Psychisch en neurologisch
• ADHD
• Angst- en paniekstoornissen
• Autisme
• Bipolaire stoornis
• Depressie
• Obsessief-compulsieve stoornis (OCD)
• Schizofrenie
• Seizoensgebonden affectieve stoornis (winterdepressie)ire stoornis

Lichamelijk en chronisch
• Fibromyalgie
• Migraine
• Prikkelbare darmsyndroom (PDS)

Neurodegeneratief
• Alzheimer
• Parkinson

Verslavingsproblematiek
• Alcohol-, drugs- en gedragsverslavingen

Veelvoorkomende symptomen
• Brain fog
• Concentratieproblemen
• Eetbuien (vooral ’s avonds/nachts)
• Heftige stemmingswisselingen
• Innerlijke onrust/piekeren
• Onbedwingbare trek in koolhydraten
• Prikkelbaarheid/woede-uitbarstingen
• Verminderd zelfvertrouwen
• Verminderde stressbestendigheid
• Vermoeidheid en uitputting

Wetenschappelijke inzichten

Recente studies benadrukken dat het MAOA-gen niet alleen een rol speelt bij stemmingsstoornissen, maar ook bij verslavingsgevoeligheid en neurodegeneratieve ziekten. Zo liet een klinische studie uit 2024 zien dat mensen met een bepaalde MAOA-variant sterker reageren op antidepressiva bij verslavingen, met duidelijke vermindering van cravings.

Neurowetenschappelijk onderzoek onderstreept bovendien dat MAOA de stressrespons mede beïnvloedt via de anterieure hippocampus, een hersengebied dat cruciaal is voor emotionele regulatie. Ook de bekende aanduiding “warrior gene” wordt in de literatuur genuanceerd: genetische aanleg kan emotionele intensiteit versterken, maar de manier waarop dit tot uiting komt, wordt sterk bepaald door omgevingsfactoren zoals opvoeding en stressbelasting.

Verder wijzen recente bevindingen erop dat verhoogde MAO-A-activiteit vaker voorkomt bij mensen met een depressieve stoornis en mogelijk betrokken is bij aandoeningen als Alzheimer en bipolaire stoornis. Deze inzichten tonen aan dat het MAOA-gen niet op zichzelf staat, maar ingebed is in een complex samenspel van genetische en omgevingsinvloeden.

Op een natuurlijke manier de balans herstellen

Bij DNA Care ondersteunen wij u met onze expertise in Functional Medicine om de balans van een te snel of te langzaam werkend MAOA-gen te normaliseren. Hierdoor kan gewichtstoename stoppen, afvallen weer lukken, emoties beter gereguleerd worden en de nachtrust herstellen.

Wij werken op basis van zorgvuldig onderzoek, waaronder DNA-analyse en een uitgebreid neurotransmitterprofiel. Aan de hand daarvan maken we gerichte aanpassingen in voeding en leefstijl en vullen we eventuele tekorten op natuurlijke wijze aan met hoogwaardige supplementen en fytotherapie. Vaak ervaren mensen al binnen enkele dagen merkbare verbeteringen. Om veilige zorg te garanderen werken wij nauw samen met artsen en apothekers, zodat interacties met medicatie zorgvuldig worden uitgesloten.

Binnen onze werkwijze staan epigenetica en Functional Medicine centraal: een brede, wetenschappelijk onderbouwde benadering waarbij we uitgaan van een integrale en natuurlijke aanpak van gezondheidsklachten. Steeds meer artsen kiezen dit behandelmodel bij chronische en moeilijk verklaarbare klachten.

Uw genen bepalen uw lot niet

Onze genen leggen geen vast pad vast; zij bieden mogelijkheden die afhankelijk zijn van de keuzes die wij maken. Zoals een van mijn docenten in de neurowetenschappen ooit zei: “Onze genen zijn als een lijst van oneindige mogelijkheden, die reageren op de instructies van onszelf en onze omgeving.”

Precies dit vormt de kern van ons werk bij DNA Care: zorg voor uw genen, en zij zorgen voor u.

Wanneer u leert in harmonie te leven met uw genen, verandert erfelijkheid van beperking in mogelijkheid.

Bronnen:
• Fernstrom J.D., et al. Diurnal variations in plasma concentrations of tryptophan, tyrosine, and other neutral amino acids: Effect of dietary protein intake. Am J Clin Nutr. 1979.
• Caspi A., et al. Role of genotype in the cycle of violence in maltreated children. Science. 2002.
• CDC. Genopedia: MAOA. 2017.
• Lynch B. Dirty Genes: A Breakthrough Program to Treat the Root Cause of Illness and Optimize Your Health. HarperOne; 2018.
• Yu H., et al. MAOA gene polymorphisms and major depressive disorder: a meta-analysis. J Affect Disord. 2019.
• Li M., et al. MAOA genotype, neural correlates of emotion regulation and depression risk. Mol Psychiatry. 2020.

Maak een afspraak Stel een vraag