Fascinerende nieuwe inzichten over slapen en dromen

Tweederde van alle mensen kampt met chronische slaapproblemen. Sommige mensen gaan ’s avonds in bed liggen, draaien zich een keer om en vallen vervolgens makkelijk in slaap. Voor anderen is iedere nacht opnieuw moeilijk vanwege problemen met inslapen, doorslapen of aanhoudende slapeloosheid. In mijn praktijk zie ik veelvuldig mensen die hulp zoeken bij chronische slaapproblemen en die kampen met een diepe uitputting als het gevolg van slaapgebrek. Vanuit mijn achtergrond in neurowetenschappen en Functional Medicine wil ik in dit artikel enkele bijzondere wetenschappelijke inzichten over slaap met je delen, die wellicht geheel nieuw voor je zijn. Graag neem ik je mee naar deze fascinerende wereld van slapen en wat er tijdens onze dromen in ons brein gebeurt.

Het belang van goed slapen

Er zijn ontzettend veel factoren die invloed hebben op hoe snel je inslaapt en de mate van diepe en herstellende rust die je ’s nachts ervaart. Nu is het zo dat niet iedereen evenveel slaap nodig heeft om goed te presteren en een ideaal slaapritme ook per leeftijd sterk kan verschillen. Alleen in alle gevallen geldt: een goede nachtrust met voldoende slaap blijft ontzettend belangrijk.

Fysieke gevolgen

Wist je dat het funest is voor je immuunsysteem en dat je aanzienlijk meer risico loopt op kanker als je regelmatig minder dan zeven uur slaapt? Onderzoek wijst uit dat slaap een lifestylefactor is die (mede) bepaalt of je wel of niet de ziekte van Alzheimer krijgt. Daarnaast werkt een slaapgebrek zo verstorend op je bloedsuikerspiegel (zelfs al na slechts een week weinig slapen), dat die overeenkomt met het voorstadium van diabetes. Te weinig slaap vergroot tevens de kans dat je kransslagaders dichtslibben en dat je hart- en vaatziekten ontwikkelt. Dit is nog slechts een greep uit de gevolgen die wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond. Andere belangrijke fysieke (en veelal niet met elkaar in verband gebrachte) gevolgen zijn:

• Grotere gevoeligheid voor infectieziekten (zoals griep en verkoudheid)
• Gewichtstoename en obesitas (als gevolg van een slechter metabolisme)
• Grote behoefte aan ongezonde voeding met veel koolhydraten (suikers)
• Insulineresistentie (het voorstadium van diabetes type II) en diabetes
• Kortere levensverwachting
• Problemen met je vruchtbaarheid

Schokkende feiten over de psychische gevolgen van een slaapgebrek

De beroemde Engelse schrijfster Charlotte Brönte (Jane Eyre) schreef ooit: “A ruffled mind makes a restless pillow.” En zo doceerde mijn mentor Andrea Beaman altijd: “A restless heart makes a restless sleep, yet our sleep is imperative for healing.” Een verstoorde slaap draagt inderdaad bij aan alle belangrijke psychische aandoeningen, waaronder angststoornissen, depressie en zelfs suïcidaliteit.

De slaapcyclus

De twee hoofdfases van slaap zijn de non-remslaap en de remslaap, die elkaar ongeveer elke 90 minuten afwisselen. Toch verschuift de nadruk in de loop van de nacht. Een belangrijke functie van de diepe non-remslaap, de slaapsoort die in het begin van de nacht overheerst, is het oplossen van onnodige zenuwverbindingen. De remslaap, de periode die later in de nacht domineert, speelt daarentegen juist een rol bij het versterken van die connecties. Heb je wel eens meegemaakt dat je voor het slapen gaan nog probeert te leren ter voorbereiding van een examen? In die nacht wordt die opgedane kennis dan verder verwerkt en in je kortetermijngeheugen opgeslagen. De volgende ochtend merk je dan dat je het beter actief kunt produceren dan de avond daarvoor.

Tijdens deze episodes van 90 minuten, volgen diverse hersengolven elkaar in een specifieke volgorde steeds op. Iedere hersengolf heeft zijn unieke uitwerking op het brein. Als je net in slaap valt bijvoorbeeld, verkeren je hersenen nog in een zeer licht en ondiep slaapstadium (stadium I). De hersenen zijn dan nog redelijk actief; de overgang van ons dagbewustzijn naar ons nachtbewustzijn is dan duidelijk zichtbaar op een EEG (onderzoek waarbij hersenactiviteit elektrisch wordt gemeten en hersengolven zichtbaar kunnen worden gemaakt). Na enkele minuten slapen we al dieper en dat vertaalt zich in rustigere hersengolven. Af en toe komen zelfs zeer diepe en grote golven voor (stadium II). Gedurende de nacht komt dit slaapstadium vrij veel voor (circa 25% van de gehele slaaptijd).

Na het tweede stadium zinkt ons brein steeds verder weg naar een diepe slaap (stadium III en stadium IV). De hersengolven zijn nu langzaam, diep en regelmatig. Ongeveer een half uur nadat je in slaap bent gevallen bevind je je meestal in dit diepste slaapstadium. Na slaapstadium IV keert ons brein terug naar minder diepe en snellere hersengolven. Het proces verloopt nu in de omgekeerde volgorde. Deze cyclus van slaapstadia wordt de slaapcyclus genoemd. Slaapcycli duren gemiddeld dus anderhalf uur. Kwaliteit van slaap is hierbij ook van belang. Je slaapt in bepaalde fases: afgewisseld licht, diep en remslaap, waarbij je droomt. Je moet alle fases doorgaan om uitgerust wakker te worden. Deze laatste fase is hierbij essentieel: dromen zijn belangrijk voor de psyche en verwerking. De neurotransmitters zorgen voor een reset van je geestelijk welzijn en emoties. Dit maakt dat ergens ‘een nachtje over slapen’ echt zin kan hebben.

Dromen houden ons gezond, slim en jong

De bekende neurowetenschapper Dr. Matthew Walker legt uit hoe slaap in onze hersenen bijdraagt aan vele aspecten van onze menselijke talenten:

• ons leervermogen
• een beter geheugen
• het vermogen om logische beslissingen te nemen
• de mogelijkheid om weloverwogen en goede keuzes te maken

Door goed te slapen worden emotionele circuits in onze hersenen als het ware opnieuw opgestart en gekalibreerd, waardoor onze psychische gezondheid zich herstelt. Herken je de ervaring dat je na een goede nachtrust heel anders tegen een situatie aan kunt kijken dan de dag ervoor? Niet voor niets gebruiken we de uitdrukking ‘ergens een nachtje over slapen,’ wanneer we een belangrijke beslissing moeten nemen.

Ook toont wetenschappelijk onderzoek aan dat dromen helend zijn voor je systeem:

• Je brein krijgt tijdens het dromen een soort troostrijk neurochemisch bad van stofjes.
• Pijnlijke herinneringen worden verzacht.
• Opgedane indrukken en ervaringen worden verwerkt.
• Alle nieuwe kennis van die dag wordt geïntegreerd.

Goede nachtrust

Verder draagt een goede nachtrust bij aan:

• Bescherming tegen kanker en dementie
• Dankzij een betere balans van je neurotransmitters voel je je gelukkiger en maak je je minder snel zorgen
• Een lagere bloeddruk
• Gezond hart en vaatstelsel
• Herstel en versterking van je immuunsysteem
• Het bereiken en in stand houden van een gezond lichaamsgewicht
• Verbetering van je vruchtbaarheid en hormonale balans
• Verlaging van de kans op hartinfarcten en beroertes

Blauw licht

Drie elementen hebben vooral veel invloed op hoe je slaapt. Ten eerste het gebruik van schermen. Lampen, telefoons, televisies en computerschermen geven allemaal blauw licht af. Als je ’s avonds te lang voor een scherm zit, kom je moeilijker in slaap, omdat je lichaam door het blauwe licht denkt dat het nog midden op de dag is en dus veel minder melatonine aanmaakt, het stofje dat nodig is om in slaap te komen. Ook je cortisolniveau, bedoeld om scherper te worden in noodsituaties, raakt hiervan ontregeld. Cortisol hoort ’s ochtends een piek te hebben, zodat je wakker wordt en energie krijgt. ’s Avonds, vlak voor je gaat slapen, hoort je cortisolniveau op een laag pitje te staan, zodat je ontspannen bent en makkelijk in slaap kunt komen. Door gedurende de dag te veel schermen om je heen te hebben, draaien deze momenten zich juist om. ’s Ochtends wordt je amper wakker, omdat je hersenen niet genoeg cortisol krijgen. ’s Avonds zit je juist te malen: je komt door de stress in je lichaam amper aan slapen toe.

Invloed van cafeïne

De tweede invloed is koffie. Je kent het vast wel: ’s ochtends opstaan, lekker ontbijten met een kopje koffie erbij. Het is ontspannend en je komt er sneller door op gang. Dat ene kopje koffie heeft alleen zelfs ’s avonds nog invloed bij mensen die genetisch te weinig enzymen aanmaken om cafeïne goed af te kunnen breken. Ik doe dagelijks geavanceerd DNA-onderzoek bij cliënten en je zult versteld staan hoeveel mensen dit probleem hebben en als gevolg daarvan hoge bloeddruk, (op den duur zelfs mogelijk) hartklachten en (ernstige) slaapproblemen ontwikkelen. Ga dus maar na wat er gebeurt als je iemand bent die dit niet weet en die gewend is door de dag heen vier koppen koffie te drinken. Jarenlang zul je geen klachten hebben, maar waneer het lichaam niet langer kan compenseren en naarmate je ouder wordt, zullen de eerste symptomen ontstaan en spoedig tot ernstigere klachten leiden. Ook alcohol heeft een negatieve werking op je slaap: je komt als je alcohol hebt gedronken namelijk niet in de diepe slaapcycli. Hierdoor raak je minder goed uitgerust dan wanneer je nuchter naar bed gaat, zelfs als je even lang slaapt.

Dag-en-nacht-ritme van slag

Als derde kun je last krijgen van een extreme vorm van slapeloosheid door jetlag. Jetlag ontstaat als je in een andere tijdzone bent geweest waardoor je dag-en-nacht-ritme verstoord is. Uit onderzoek blijkt dat je hier niet alleen vermoeid van raakt, maar door je hele lichaam klachten kunt krijgen. Zo worden bijvoorbeeld ook je organen anders aangestuurd door een jetlag, omdat ook de werking van je organen bepaald wordt door hormonen, die afhankelijk zijn van je dag-en-nacht-ritme. Een interessante wetenswaardigheid hierbij is dat ons lichaam zich blijkt te oriënteren en aan te passen aan de nieuwe tijdzone op basis van de stand van de zon. Talloze stofjes en hormonen worden aangemaakt wanneer wij in het daglicht van wat zon genieten.

Natuurlijke verlichting voor je probleem

Je hoeft met deze problemen niet wakker te liggen. Maar grijp niet direct naar slaapmiddelen zoals benzodiazepines. Deze hebben vaak een extreem verslavende werking en al snel zul je een steeds hogere dosis nodig hebben om hetzelfde effect nog te kunnen ervaren. Verder hebben deze pillen veel schadelijke bijwerkingen, beschadigen ze het brein en de lever en is tevens aangetoond dat mensen die ze chronisch gebruiken, een aanzienlijk kortere levensverwachting hebben.

Natuurlijkere pillen als melatonine zijn bovendien slechts een pleister op een grote wond: je slaapt sneller in, maar je lichaam behoort gedurende de gehele nacht melatonine aan te maken. Door extra in te nemen, verstoor je het natuurlijke ritme. En wanneer je de bouwstoffen voor melatonine tekort komt, is het belangrijk om die juist aan te bieden in plaats van het eindproduct en het probleem niet erger te maken door aan symptoombestrijding te gaan doen. Want dan wordt je om drie uur ’s nachts gewoon weer wakker als de melatonine is uitgewerkt en heeft je lijf voor de rest van de nacht te weinig. Het resultaat: je wordt opnieuw wakker en hebt nu in plaats van een inslaapprobleem een doorslaapprobleem. Er zijn ook natuurlijke, veel krachtigere en effectievere manieren om je te helpen bij de terugkeer naar een goede nachtrust.

Op zoek naar de oorzaak

Slaapproblemen zijn een symptoom en vaak het gevolg van diverse onderliggende oorzaken. Vanuit mijn expertise op het gebied van Functional Medicine ga ik samen met jou middels DNA- en bloedonderzoek en eventueel zelfs een OAT (organische zurentest), DUTCH-test (geavanceerd hormoonprofiel) en een neurotransmitterprofiel op zoek naar de oorzaken van jouw klachten, zodat we deze vervolgens goed aan kunnen pakken.

Deze oorzaken zullen bij iedereen anders zijn. Vandaar dat ik uitsluitend werk met een zorgplan op maat. Sommige mensen hebben een verandering in hun levensstijl nodig, anderen specifieke aanpassingen in hun voedselpatroon (om de juiste bouwstoffen voor de neurotransmitters te verkrijgen), weer anderen supplementen om eventuele tekorten aan te kunnen vullen of fytotherapie (kruidengeneeskunde) om de hormonale balans te helpen herstellen.

Verder kunnen specifieke meditatietechnieken en Emotional Freedom Techniques (EFT) een grote bijdrage leveren aan jouw herstel. Met deze technieken kunnen chronische stress, opgebouwde spanning en onverwerkt trauma die ten grondslag liggen aan slapeloze nachten goed opgelost worden.

Zou jij hulp kunnen gebruiken bij het verbeteren van je slaapkwaliteit?

Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend telefonisch kennismakingsgesprek over de mogelijkheden.

Links:

• Hulp bij slaapproblemen: Eindelijk weer een goede nachtrust
• Slaapproblemen: Als gevolg van stress en trauma
• Natuurlijke manieren om van binnenuit te herstellen: Werkwijze van DNA Care



Bent u geïnteresseerd geraakt?

Neem dan gerust contact op voor meer informatie.

Maak een afspraak Stel een vraag