Hoe het darmmicrobioom bijdraagt aan het ontstaan én herstel van auto-immuunziekten

De rol van het microbioom in de ontwikkeling van auto-immuunziekten

De afgelopen decennia is het intestinale microbioom uitgegroeid tot een essentieel onderzoeksgebied binnen immunologie en systeemgeneeskunde. Steeds meer gerenommeerde wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat de samenstelling en functie van het microbioom een sleutelrol spelen in zowel de ontwikkeling als de modulatie (beïnvloeding) van auto-immuunziekten. Binnen Functional Medicine vormt kennis en jarenlange expertise op dit gebied een belangrijk uitgangspunt bij de evaluatie en behandeling van mensen met een auto-immuundynamiek.

Het microbioom als schakel in het immuunsysteem

Het darmmicrobioom bestaat uit bacteriën, virussen, schimmels en andere micro-organismen die in symbiose leven met het menselijk lichaam. Ze produceren onder meer B-vitaminen, korteketenvetzuren (zoals butyraat), neurotransmitters en immunomodulerende stoffen. Vooral butyraat is van groot belang voor de integriteit van de darmwand en de regulatie van ontstekingsprocessen.

De meeste interactie tussen het microbioom en het immuunsysteem vindt plaats in het darmgebonden lymfestelsel (GALT). Hier leert het immuunsysteem onderscheid te maken tussen wat onschadelijk is en wat bestreden moet worden. Een gezond microbioom bevordert deze tolerantie. Wanneer de balans verstoord raakt – bijvoorbeeld door antibiotica, een vezelarm dieet, stress of infecties – kan dit leiden tot laaggradige ontsteking, verlies van immuuntolerantie en activatie van pathologische immuunroutes. Dit vormt de voedingsbodem voor auto-immuundynamiek.

Leaky gut en immuunverwarring

Een van de sleutelfactoren bij auto-immuniteit is de integriteit van de darmwand. Bij verhoogde intestinale permeabiliteit (zogeheten leaky gut) raken verbindingen tussen darmcellen verzwakt. Hierdoor kunnen bacteriële fragmenten, toxines of voedselantigenen de bloedbaan bereiken. Het immuunsysteem wordt hierdoor geprikkeld, soms met vergaande gevolgen. Bekende mechanismen zijn:

• Moleculaire mimicry: het lichaam verwart lichaamseigen structuren met pathogenen.

• Bystander activation: een immuunreactie op een pathogeen beschadigt per ongeluk ook omliggend gezond weefsel.

Wanneer deze reacties niet adequaat worden afgeremd, kunnen chronische ontsteking en auto-immuunziekten ontstaan.

Microbioomprofielen bij specifieke auto-immuunziekten

Onderzoek toont aan dat bij diverse auto-immuunziekten kenmerkende microbioomverstoringen zichtbaar zijn:

• Multiple sclerose (MS): vermindering van butyraat-producerende bacteriën zoals Faecalibacterium prausnitzii; toename van Akkermansia en Methanobrevibacter.

• Type 1 diabetes: bij genetisch gevoelige kinderen veranderen het microbioom en de butyraatproductie (ontstekingsremmende werking) vaak al vóór het ontstaan van auto-antistoffen.

• Coeliakie: mensen met coeliakie hebben vaak een andere samenstelling van darmbacteriën. Dit beïnvloedt hoe hun lichaam op gluten reageert en hoe goed de darm zich kan herstellen.

• IBD (Crohn/Colitis ulcerosa): afname van gunstige soorten zoals Roseburia en Bifidobacterium; toename van ontstekingsbevorderende E. coli-varianten.

Functional Medicine: van oorzaakanalyse tot herstel

Binnen de Functional Medicine richten we ons niet op symptoombestrijding, maar op het begrijpen van onderliggende mechanismen. De aanpak is systemisch, persoonlijk en wetenschappelijk onderbouwd.

• Voedingsinterventies: een plantaardig, vezelrijk dieet, eliminatie van inflammatoire triggers (zoals gluten, zuivel, bewerkte voeding) en reïntroductie van prebiotische voedingsstoffen.

• Supplementatie: zorgvuldig geselecteerde ondersteuning ter bevordering van de darmbarrière en het immuunsysteem, altijd afgestemd op de persoonlijke testuitslagen en medische context.

• Stressreductie: interventies gericht op de HPA-as en nervus vagus, zoals ademtherapie, EFT, slaapoptimalisatie en herstel van een optimaal dag-nacht-ritme.

• Geavanceerde diagnostiek: geavanceerde testen zijn essentieel om de onderliggende oorzaken bij auto-immuniteit inzichtelijk te maken en een gepersonaliseerd zorgplan te kunnen maken voor patiënten.

DNA Care copyright

Diagnostiek: zicht krijgen op de oorzaak

Een gepersonaliseerde benadering begint met inzicht. Binnen de Functional Medicine maken we gebruik van verschillende laboratoriumtesten die waardevolle informatie leveren over de status van het microbioom, de darmbarrière, metabole processen en genetische gevoeligheden:

• GI-MAP (Gastrointestinal Microbial Assay Plus): een DNA-gebaseerde ontlastingsanalyse die kwantitatief inzicht geeft in de aanwezigheid van commensale flora, pathogenen, parasieten, ontstekingsmarkers (zoals calprotectine) en markers voor intestinale permeabiliteit (zoals zonuline).

• OAT (Organix/OAT – Organic Acids Test): meet metabolieten in de urine die aanwijzingen geven over darmdysbiose, mitochondriale functie, nutriëntentekorten, oxidatieve stress en neuro-inflammatoire belasting.

• DNA-onderzoek: genetische profielen, bijvoorbeeld van HLA-typen of genen betrokken bij methylatie, detoxificatie (zoals MTHFR of GSTT1, kunnen verklaren waarom sommige mensen gevoeliger zijn voor auto-immuunactivatie of slechter herstellen.

Door deze inzichten te combineren ontstaat een compleet beeld van het microbiële en biochemische functioneren, en kunnen we gericht interveniëren.

Herstel van binnenuit

Het darmmicrobioom vormt een levend communicatiecentrum tussen lichaam en omgeving. Wanneer deze complexe balans verstoord raakt, kan ook het immuunsysteem ontregeld worden. Gelukkig beschikt het autonome systeem over een groot herstellend vermogen—mits het de juiste ondersteuning krijgt.

Bij DNA Care combineren we geavanceerde diagnostiek met een persoonlijk behandelplan dat verder gaat dan symptoombestrijding. Ons doel is het versterken van het zelfherstellend vermogen van het lichaam, zodat duurzame gezondheid van binnenuit kan ontstaan.