Neuro-inflammatie en neurologische aandoeningen

Inzichten vanuit Functional Medicine voor een veerkrachtig brein en zenuwstelsel

Er zijn meer dan 600 verschillende hersen- en zenuwaandoeningen bekend. Van Alzheimer tot Parkinson, van multiple sclerose tot neuropathische pijn. Wat veel van deze aandoeningen met elkaar verbindt, is één gemeenschappelijke factor: neuro-inflammatie – laaggradige inflammatie in het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg), ook wel laaggradige ontstekingen genoemd..

Niet alleen in de hersenen en het ruggenmerg, maar ook in het perifere zenuwstelsel – de zenuwen die het hele lichaam doorkruisen – kunnen immuunprocessen actief zijn. Daar spreekt men vaak van perifere neuropathieën of neuro-immunologische reacties. Steeds duidelijker wordt dat laaggradige inflammatie, zowel in het CZS als het PZS, een belangrijke rol speelt in het ontstaan van klachten en ziektebeelden.

Wat zijn laaggradige ontstekingen?

Een acute ontsteking is meestal zichtbaar en voelbaar. Denk aan een splinter in uw vinger: de huid wordt rood, warm en pijnlijk. Dit zijn signalen dat uw immuunsysteem actief is om het lichaam te beschermen en te herstellen. In het zenuwstelsel verloopt dit proces veel subtieler.

Een ernstige infectie, hersenschudding, whiplash of ruggenmergletsel kan een sluimerend proces van laaggradige inflammatie activeren. Van buitenaf onzichtbaar, maar van binnen des te merkbaarder: in de hersenen door vermoeidheid, geheugen- en concentratieproblemen of stemmingswisselingen, en in de zenuwen door pijn, tintelingen of spierzwakte.

Wanneer inflammatie chronisch wordt

Een acute ontstekingsreactie hoort tijdelijk en beschermend van aard te zijn. Wordt immuunactivatie echter chronisch — bijvoorbeeld door laaggradige ontstekingen die maanden of jaren sluimeren — dan kan het immuunsysteem gezonde cellen aanvallen. Neuro-inflammatie verandert dan van herstelmechanisme in bron van schade.

De bloed-hersenbarrière verzwakt, ongewenste stoffen dringen binnen en er ontstaat een vicieuze cirkel van inflammatie. Dit proces speelt een rol bij ziekten als Alzheimer, Parkinson, multiple sclerose, maar ook bij depressie en chronische pijnsyndromen.”

De rol van gliale cellen

Naast neuronen (de cellen die signalen doorgeven) bestaat ongeveer 70% van het centrale zenuwstelsel uit gliale cellen. Deze cellen zijn onmisbaar voor de immuunbalans:

• Microglia fungeren als bewakers die indringers opsporen en opruimen.
• Astrocyten ondersteunen de doorbloeding en de chemische balans.

Wanneer deze cellen te lang actief blijven, raakt het brein uitgeput. Dit verklaart waarom chronische laaggradige inflammatie vaak de basis legt voor latere neurologische problemen.

Neuro-inflammatie, veroudering en “inflammaging”

Dit voortdurende alarmmechanisme speelt op alle leeftijden, maar vooral bij het ouder worden. Onderzoekers spreken zelfs van “inflammaging”’: het proces waarbij laaggradige ontstekingen het brein en zenuwstelsel versneld doen verouderen.
Dit verklaart waarom geheugenverlies, dementie, chronische pijn en andere neurodegeneratieve ziekten vaak samengaan met tekenen van laaggradige inflammatie. Binnen Functional Medicine zien we deze samenhang als cruciaal: het is niet slechts een symptoom, maar een onderliggend proces dat (epigenetisch) beïnvloedbaar is.

Wetenschappelijk onderzoek

Recente onderzoeken verdiepen ons begrip van neuro-inflammatie en de rol van quinolinaat (QUIN) binnen het kynurenine-pathway. De bevindingen tonen aan dat QUIN niet alleen een biomarker is van laaggradige inflammatie, maar ook een potentiële therapeutische target:

• Microglia-activatie en tryptofaandiversie
In muismodellen van immuunactivatie blijkt enzymactiviteit van KMO tot verhoogde QUIN-waarden te leiden. Regulatie via miR-132 kan deze productie afremmen zonder de gehele microglia-activatie te onderdrukken.

• FIRES en acute encefalopathieën
Bij kinderen met FIRES en andere infectiegerelateerde hersenbeschadigingen bleek het dubbelpanel van CSF–neopterine en QUIN zeer accuraat inflammatie en neurotoxiciteit te signaleren, beter dan standaard CSF-parameters.

• MS en axonaal verlies
Bij patiënten met relapsing-remitting MS (RRMS) is de verhouding QUIN:KYNA in plasma verhoogd. Deze verschuiving naar neurotoxische metabolieten correleerde met axonaal verlies, gemeten via MRI en OCT.

• Mitochondriële disfunctie en inflammatie
Recente reviews beschrijven hoe verstoring van de kynurenine-route en mitochondriale disbalans elkaar versterken. Cytokine-activatie leidt tot QUIN-accumulatie én mitochondriale schade.

• Kwetsbaarheid bij chronische pijn en depressie
Bij chronische pijn en depressieve stoornissen worden verhoogde QUIN-waarden gevonden. Dit bevestigt de rol van excitotoxiciteit en oxidatieve stress als koppeling tussen laaggradige inflammatie en geestelijke gezondheid.

Functional Medicine diagnostiek

Binnen de reguliere neurologie wordt neuro-inflammatie onderzocht met MRI, lumbaalpunctie of zenuwgeleidingsonderzoek (EMG). Binnen Functional Medicine gaan we een stap verder. We kijken niet alleen naar waar de schade zichtbaar wordt, maar ook naar de processen die laaggradige ontstekingen voeden.
Daarbij maken we gebruik van:

• Geavanceerd laboratoriumonderzoek
Naast standaardmarkers zoals CRP en ESR richten we ons op fijnmazigere parameters: cytokinen (IL-6, TNF-α), markers van oxidatieve stress, mitochondriale functie en immuunactivatieprofielen. Ook quinolinaat wordt steeds vaker meegenomen als marker van neurotoxische immuunactivatie.

• Darmmicrobioom- en permeabiliteitsonderzoek
De darm-hersen-as is cruciaal voor neurologische gezondheid. Een disbalans in de darmflora of een verhoogde darmdoorlaatbaarheid (“leaky gut”) kan systemische laaggradige ontstekingen voeden en zo neuro-inflammatie versterken. Met gespecialiseerde testen brengen we samenstelling, diversiteit en functionaliteit van het microbioom in kaart.

• Voedings- en hormoonprofielen
Nutriënten en hormonen beïnvloeden direct de immuunbalans in het zenuwstelsel. Tekorten aan antioxidanten, omega-3-vetzuren of B-vitaminen versterken inflammatie. Hormonen zoals cortisol, oestrogeen en progesteron moduleren eveneens dit proces. Uitgebreide analyses maken zichtbaar welke factoren neuro-inflammatie verergeren of juist dempen.
Door deze onderzoekslagen samen te brengen ontstaat een systeemoverzicht van hoe immuunsysteem, metabolisme, hormonen en darmgezondheid samenwerken. Dit maakt het mogelijk een gepersonaliseerd Functional Medicine behandelplan te ontwikkelen dat niet alleen symptomen verlicht, maar ook de onderliggende oorzaken van neuro-inflammatie aanpakt.

Wat betekent dit voor u?

Neuro-inflammatie is een complex, maar beïnvloedbaar proces. Binnen Functional Medicine nemen we daarom altijd de bredere context mee: voeding, leefstijl, darmgezondheid, stress, slaap en beweging zijn allemaal factoren die laaggradige ontstekingen beïnvloeden.

Door deze factoren inzichtelijk te maken en stap voor stap te verbeteren, vergroot u uw veerkracht en verkleint u de kans dat neuro-inflammatie chronisch wordt of uitmondt in ernstige neurologische klachten.

“Uw zenuwstelsel is geen losstaand systeem: het is een dynamisch veld waarin immuunreacties, hormonen en gedachten elkaar ontmoeten. Door balans te herstellen, kan het brein weer terugkeren naar zijn oorspronkelijke kracht.”

Maak een afspraak Stel een vraag