Gevangen in trauma: van overleven naar leven

We maken in ons leven prachtige dingen mee. Elk seizoen van ons leven brengt ons nieuwe vriendschappen, liefde in haar vele gedaanten en herinneringen die we een leven lang koesteren. Maar ook verlies en andere ingrijpende gebeurtenissen zijn inherent aan het leven. Deze ingrijpende gebeurtenissen die ons overkomen laten vaak diepe sporen in ons na.

De impact van overweldigende ervaringen

Wanneer het ons als geheel treft, denk maar aan de Tweede Wereldoorlog of de aanslagen op 11 september 2001, drukken dit soort gebeurtenissen voorgoed een stempel op onze geschiedenis en cultuur. Er is sprake van ‘een leven voor en na’.

Traumatische ervaringen kunnen ons ook op familieniveau treffen. Recentelijk is veel onderzoek gedaan naar het fenomeen dat trauma (en de effecten daarvan op de expressie van ons DNA) ongemerkt van generatie op generatie kunnen worden overgedragen. Trauma raakt dus niet alleen de mensen die er rechtstreeks aan worden blootgesteld, maar ook de mensen om hen heen, kinderen en kleinkinderen. Traumatische ervaringen laten diepe sporen na in onze geest, onze emoties, ons vermogen om vreugde te ervaren, ons vermogen om ons in liefde en vertrouwen met anderen te kunnen verbinden en uiteindelijk zelfs op onze gezondheid en ons immuunsysteem. Prof. dr. Bessel van der Kolk toonde jaren geleden al aan dat ons lichaam ‘de score van trauma bijhoudt’ in de vorm van veranderingen in de hersenen en het lichaam, die tot klachten en ziekte kunnen leiden.

De relatie tussen onverwerkt trauma en gezondheidsproblemen

Tijdens mijn opleidingen op het gebied van neurowetenschappen heb ik mij toegelegd op het leren en onderzoeken van de relatie tussen (onverwerkt) trauma en (chronische) ziekte. Wanneer je je realiseert dat ons brein bij iedere gedachte tussen de 70.000 en 90.000 stofjes aanmaakt die rechtstreeks de bloedbaan ingaan en zo onze cellen tot op DNA-niveau beïnvloeden, is het niet verwonderlijk dat posttraumatische stress en de complexiteit aan emoties die hieruit voortvloeien, de fysiologie van ons lichaam zodanig veranderen dat ziekte het logische gevolg kan zijn. Uit wetenschappelijk onderzoek dat is uitgevoerd binnen nieuwe disciplines in de neurologie, neurobiologie en neurowetenschappen, is gebleken dat trauma daadwerkelijk fysiologisch veranderingen veroorzaakt, waaronder:

• Continue waakzaamheid door een voortdurend gevoel van dreiging
• Overactiviteit in het alarmsysteem van de hersenen
• Toename van de stresshormoonactiviteit
• Veranderde expressie van ons DNA met ziekte als gevolg

De negatieve spiraal

Onverwerkt trauma werkt op vele manieren door op ons leven. Wanneer je doodsbang, machteloos en kwetsbaar was tijdens een traumatische gebeurtenissen, kan dit een verwoestend effect hebben op je welzijn en leven. Je probeert de gebeurtenis te verwerken en de draad weer op te pakken. Hoe lang zo’n verwerking duurt, is voor iedereen verschillend. Het kan echter zijn dat het je niet lukt de schokkende gebeurtenis te verwerken en dat je in een negatieve spiraal terecht komt met tal van lichamelijke en psychische klachten. Je krijgt bijvoorbeeld last van paniekaanvallen, je schrikt snel, je hebt herbelevingen en daarnaast voel je je leeg, neerslachtig en mogelijk zelfs met regelmaat wanhopig. Als je zulke klachten hebt, heb je misschien een posttraumatische stress-stoornis (PTSS).

Onverwerkt trauma en PTSS

Kenmerken van onverwerkt trauma en PTSS:

• Angst die voort blijft duren na de overweldigende gebeurtenis en je leven beperkt
• Concentratieproblemen
• Gevoelens van somberheid en uitzichtloosheid
• Herbelevingen, terugkerende gedachten en nachtmerries
• Moeite met inslapen of doorslapen
• Overdreven waakzaam en continu op je hoede
• Schrikachtig en overgevoelig
• Snel geërgerd en last van boosheid
• Spanning en verhoogde waakzaamheid
• Vermijdingsgedrag (je trekt je steeds verder terug)

Vaak ontstaan er op termijn ook fysieke klachten en chronische ziekte.

De weg naar herstel

Niemand kan verlies, mishandeling, misbruik, verkrachting, oorlog of andere afschuwelijke gebeurtenissen in een mensenleven ‘behandelen’. Wat is gebeurd kan immers niet ongedaan gemaakt worden. Maar wat wel succesvol kan worden aangepakt zijn de diepe sporen die ingrijpende gebeurtenissen in het lichaam, de geest en de ziel hebben nagelaten. Trauma berooft je van het gevoel van basisveiligheid en van het gevoel de leiding te hebben over je lichaam. Angstaanvallen, herbelevingen en een onvermogen om je hart volledig open te stellen voor een ander mens kunnen zorgen dat je in een isolement terecht komt.

Om traumatische stress goed te kunnen verwerken is het essentieel om de juiste balans tussen het emotionele en het rationele brein te kunnen herstellen. Inmiddels beschikken we over veel nieuwe, bewezen technieken die hoopvolle en succesvolle resultaten laten zien en tevens door wetenschappelijk onderzoek onderbouwd zijn. Heling van onverwerkt trauma is uiterst belangrijk voor een goede kwaliteit van leven en relaties.

Herstel van lichaam en geest: ‘van overleven naar leven’

Het is voor mensen niet altijd even makkelijk om hulp te vragen. Misschien dat het moeilijk is om je probleem onder woorden te brengen of schaam je je voor wat je overkomen is. Ook wanneer je er nog niet over kunt of wilt praten, beschikken we over technieken om je klachten te helpen verlichten. Bij DNA Care bieden we laagdrempelige hulp aan bij trauma-gerelateerde problemen en daaruit voortvloeiende gezondheidsproblemen. Ook wanneer je een ingrijpende diagnose hebt gehad kun je bijvoorbeeld te maken krijgen met ‘diagnosetrauma’. Een hevige diagnose kan immers een enorme impact hebben op het leven wat je tot dan toe geleefd hebt.

Gevangen in trauma: van overleven naar leven

Voorop staat hierbij een persoonlijke en betrokken benadering. Hierbij leg ik niet alleen de focus op je lichamelijke klachten (waarbij we onder andere zullen kijken naar verstoorde hormonale evenwichten en je neurotransmitters). Ik vind het belangrijk om, zeker bij trauma-gerelateerde problemen, ook technieken in te zetten die bewezen effectief zijn om een ‘getraumatiseerd’ brein weer in balans te brengen en lichamelijke spanningsklachten goed op te lossen.

Het brein tot rust brengen

Ik heb me in de Verenigde Staten bekwaamd in het toepassen van EFT (Emotional Freedom Techniques) om het brein en het lichaam vrij te kunnen maken van vastgezette emoties en trauma. Het natuurlijke gevolg is dat de traumatische herinneringen niet langer de sterke lading met zich meedragen en tot flashbacks, herbelevingen, angstaanvallen en nachtmerries leiden. Ze worden een deel van je levensverhaal, maar zijn niet langer beperkend en bepalend voor hoe je het leven ervaart. Het leven krijgt haar kleur terug en er komt weer ruimte voor vreugde, hoop en een nieuw, rijker leven dan voorheen. Neuroloog en trauma-specialist Dr. Robert Scaer noemt dit fenomeen ‘posttraumatische groei’. In een volgend artikel zal ik hier verder op ingaan.

Samenwerking met andere zorgprofessionals

Ik werk, indien gewenst, graag samen met andere zorgprofessionals (in dit geval traumatherapeuten en integraal werkende artsen) om onze verschillende expertisegebieden te kunnen bundelen en zo met elkaar optimale zorg te kunnen bieden bij trauma-gerelateerde klachten en PTSS. Het doel is dat de cliënt zich veilig en ten diepste gesteund voelt en de juiste professionele ondersteuning ontvangt in zijn of haar helingsproces.