Het metabool syndroom: wat is het en hoe keer je het om?

Het metabool syndroom is een stofwisselingsaandoening die wordt gekenmerkt door een combinatie van verstoringen in het lichaam – zoals insulineresistentie, buikvet en verstoorde bloedwaarden – die elkaar onderling versterken. Ongeveer twintig tot dertig procent van de Nederlandse bevolking lijdt eraan, vaak zonder zich daarvan bewust te zijn. De impact op de gezondheid is groot, met verhoogde risico’s op diabetes type 2, hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen.

Wanneer is er sprake van het metabool syndroom?

Het syndroom wordt vastgesteld bij abdominale obesitas — een buikomvang van meer dan tachtig centimeter bij vrouwen en meer dan vierennegentig centimeter bij mannen — in combinatie met ten minste twee andere kenmerken:
• Insulineresistentie
• Verhoogde nuchtere bloedsuiker of diabetes type 2
• Verhoogde triglyceriden of LDL-cholesterol
• Verlaagd HDL-cholesterol (het ‘goede’ cholesterol)
• Viscerale vetopslag (buikvet)

Deze factoren versterken elkaar wederzijds, waardoor het syndroom zich doorgaans progressief ontwikkelt. De term ‘Syndroom X’ werd oorspronkelijk geïntroduceerd door dr. Gerald Reaven, die als eerste de onderlinge samenhang van deze metabole verstoringen beschreef.

Wat zijn de gevolgen van het metabool syndroom?

Het metabool syndroom verhoogt het risico op onder andere:
• Cardiovasculaire ziekten
• Diabetes type 2
• Hoge bloeddruk
• Hormonale disbalans
• Leververvetting
• Methylatiestoornissen
• Neurodegeneratieve aandoeningen (zoals de ziekte van Alzheimer)
• Oogaandoeningen
• Pancreasproblemen
• Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS)
• Vruchtbaarheidsproblemen

Afname van insulinegevoeligheid

De onderliggende insulineresistentie beïnvloedt het gehele hormonale systeem en kan zich uiten in klachten als:
• Angst of depressie
• Concentratieverlies
• Cyclusstoornissen
• Erectieproblemen
• Slaapproblemen
• Schildklierproblemen
• Stemmingswisselingen
• Vermoeidheid

Wanneer de insulinegevoeligheid afneemt, raakt de hormonale balans steeds verder verstoord. Dit beïnvloedt niet alleen de bloedsuikerregulatie, maar ook het energieniveau, de stemming en de vruchtbaarheid.

Een moderne ziekte veroorzaakt door een samenspel van diverse factoren

Iedereen weet wel dat gezond leven belangrijk is. In de praktijk blijkt dat echter vaak lastig. ~~Dit begint al bij het halen en bereiden van het eten:~~ In de supermarkt wordt u voortdurend blootgesteld aan verleidelijke, ongezonde keuzes – kijk maar eens wat u allemaal meeneemt als u met een lege maag boodschappen doet. Veel beroepen zijn zittend van aard en de werkdruk ligt hoog. ’s Avonds ontbreekt vaak de energie om nog te bewegen of gezond te koken.

Gedurende de dag ervaart u diverse vormen van stress: fysiek, emotioneel en chemisch. Zelfs medicijngebruik valt onder chemische stress. En weet u waar het stresshormoon cortisol voor zorgt? Een verhoogde eetlust, vooral gericht op snelle koolhydraten. Dan maar een keer niet koken? Een pizza lijkt misschien onschuldig, maar versterkt de vicieuze cirkel van metabole ontregeling.

Metabool syndroom en stress

Een van de belangrijkste aanjagers van het metabool syndroom is chronische stress. Orthomoleculair en KPNI-therapeut Erik Schut legt uit dat stress de energieverdeling in het lichaam verandert. Uw lichaam ontvangt bij stress het signaal dat er extra energie nodig is om te kunnen vechten of vluchten. Die energie wordt vrijgemaakt uit glycogeen- en vetvoorraden, maar omdat er geen daadwerkelijke fysieke actie volgt, wordt deze energie niet verbruikt. Het gevolg: de overtollige energie wordt opgeslagen als buikvet. Cortisol stimuleert bovendien de eetlust, vooral voor koolhydraatrijke voeding, wat tijdelijk rust geeft in het brein maar leidt tot laaggradige ontstekingen en verdere insulineresistentie. Ook de schildklier speelt hierin een cruciale rol. Door aanhoudende stress vertraagt de schildklierfunctie. Aangezien de schildklier de stofwisseling in elke lichaamscel aanstuurt, leidt dit tot een lagere verbranding en extra vetopslag. Bovendien beïnvloedt een trage schildklier de lichaamstemperatuurregulatie. Wanneer de schildklier minder goed zijn werk kan doen, zal uw lichaam nog meer energie uit voeding als vet opslaan.

Langdurige stress kan ook het gevolg zijn van (onverwerkt) emotioneel trauma, zoals vroegkinderlijke onveiligheid, emotionele verwaarlozing of ingrijpende levensgebeurtenissen door het leven heen. Deze vormen van psychische belasting activeren op subtiele wijze het stresssysteem en dragen zo bij aan hormonale en metabole ontregeling.

De dans tussen genen en hun omgeving (leefstijl)

In de kern is het metabool syndroom een gevolg van een westers voedingspatroon en diverse ongunstige leefstijlfactoren – in contrast met hoe ons lichaam genetisch is ontworpen en geëvolueerd. Deze mismatch leidt tot afname van insulinegevoeligheid en een kettingreactie van klachten en aandoeningen. Onze genen reageren voortdurend op signalen uit de omgeving. Hoewel genetische aanleg een rol speelt, is deze niet statisch. Slechte slaap, voedingstekorten of aanhoudende stress kunnen binnen enkele dagen leiden tot epigenetische veranderingen die insulineresistentie en ontstekingen bevorderen. Heeft u slecht geslapen? Dan reageren uw genen daarop – en binnen een week kunnen zich al klachten van bloedsuikerschommelingen en gewichtstoename ontwikkelen. Door de aanwezigheid van insulineresistentie komt u gemakkelijker aan en wordt het juist moeilijk om af te vallen. Het goede nieuws: positieve leefstijlkeuzes kunnen genexpressie in gunstige richting beïnvloeden. Daarmee kunnen metabole processen worden hersteld en het ziekteproces worden vertraagd – of zelfs deels worden teruggedraaid.

Samengevat

• Het metabool syndroom is grotendeels een leefstijlgerelateerde aandoening. Factoren zoals chronische stress, trauma, verstoorde slaap, onvoldoende beweging en ongezonde voeding verstoren het endocriene en metabole systeem.
• Stresshormonen zoals cortisol bevorderen vetopslag rond de buik, vergroten de trek in snelle koolhydraten en remmen de schildklierfunctie. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel van hormonale en metabole ontregeling.
• Traumatische ervaringen – zowel recente als oude, bewuste of onbewuste – kunnen leiden tot langdurige activatie van de stressassen in het lichaam. Hierdoor raakt het autonome zenuwstelsel uit balans, wat onder andere de insulinegevoeligheid, het slaappatroon en de spijsvertering beïnvloedt.
• Uw genen zijn geen vaststaand lot. Ze reageren op uw omgeving en leefstijl. Door bewuste keuzes op het gebied van voeding, slaap, beweging, stressregulatie en traumaverwerking kunt u invloed uitoefenen op de expressie van genen die betrokken zijn bij insulinegevoeligheid, ontsteking en vetstofwisseling.

Signalen van het lichaam leren verstaan

Uw lichaam geeft al vroeg in een ziekteproces signalen dat er iets niet goed gaat. Vaak herkennen we deze pas wanneer ze ons dagelijks functioneren belemmeren. Hoofdpijn? Een paracetamol biedt tijdelijke verlichting, maar het onderliggende signaal van de lever wordt niet gehoord – en de lever wordt bovendien extra belast. Slaapproblemen? Een slaappil kan helpen, maar verstoort de balans van hormonen en neurotransmitters verder. Ons lichaam is intelligent. Als we leren luisteren in plaats van onderdrukken, kunnen we verstoringen vroegtijdig herkennen, omkeren of zelfs voorkomen.

Hoe herkent u vroege signalen?

Veel klachten ontstaan al voordat er een officiële diagnose wordt gesteld. Mogelijke vroege tekenen van metabole disbalans zijn:
• Sterke behoefte aan snelle koolhydraten (brood, pasta, koek, vruchtensap, ontbijtgranen)
• Slaapproblemen
• Stemmingswisselingen
• Vermoeidheid na de maaltijd

Vaak worden deze signalen onderdrukt in plaats van onderzocht. Bij DNA Care beschouwen we deze vroege signalen als waardevolle richtingaanwijzers in het herstelproces.

Onze aanpak bij DNA Care

Bij DNA Care richten wij ons op het vinden en beïnvloeden van de onderliggende oorzaken van het metabool syndroom. We maken gebruik van geavanceerde diagnostiek, waaronder:
• Bloedonderzoek
• Darmmicrobioomanalyse (GI-MAP)
• DNA-analyse
• HOMA-IR-bepaling om insulineresistentie te meten
• Organische zurentest (Organix)

Op basis van deze inzichten stellen we een persoonlijk therapeutisch plan van aanpak op dat voeding, leefstijl, suppletie, stressregulatie en epigenetische beïnvloeding combineert. Het doel is duurzaam herstel van de stofwisseling, hormoonbalans en energiehuishouding. Daarbij ondersteunen wij u bij het omzetten van inzichten in haalbare leefstijlveranderingen.
We bieden praktische structuur, inspiratie, educatie en professionele begeleiding om patronen te doorbreken en maken gebruik van inzichten uit de neurowetenschappen en gedragsbiologie. Zo wordt verandering niet alleen wenselijk, maar ook uitvoerbaar en duurzaam.

Wetenschappelijke onderbouwing

• Metabole disfunctie als gemeenschappelijke basis
Veel chronische aandoeningen, waaronder depressie en diabetes type 2, delen een metabole oorsprong. Mitochondriale disfunctie, laaggradige ontsteking en insulineresistentie spelen hierbij een centrale rol.

• Epigenetica: leefstijl beïnvloedt genexpressie
Leefstijlfactoren zoals voeding, beweging, slaap en stress beïnvloeden de activiteit van genen die betrokken zijn bij ontstekingsprocessen, detoxificatie, vetstofwisseling en insulinegevoeligheid.

• De darm-brein-as
Een verstoorde darmflora en verhoogde darmdoorlaatbaarheid kunnen bijdragen aan neuro-inflammatie en verstoring van metabole functies via het centrale zenuwstelsel.

• Circadiaan ritme
Verstoorde slaap-waakcycli en nachtelijke voedselinname beïnvloeden de bloedsuikerregulatie, insulineresistentie, vetverbranding en hormonale balans. Herstel van het natuurlijke ritme is een krachtig therapeutisch middel.

• Stress en de HPA-as
Langdurige stress activeert via de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as) een hormonale respons die het eetgedrag, de vetdistributie en de schildklierfunctie beïnvloedt. Cortisolstijging en leptineresistentie zijn hierin sleutelfactoren.

Samenwerking met artsen en apothekers

Wanneer u het metabool syndroom heeft, is de kans groot dat u meerdere soorten medicatie gebruikt. DNA Care werkt daarom samen met artsen en apothekers om mogelijke interacties tussen medicatie en supplementen uit te sluiten. Zo creëren we een veilige, geïntegreerde omgeving waarin optimale resultaten bereikt kunnen worden.

Informatie voor verwijzers

DNA Care biedt een wetenschappelijk onderbouwde, systemische aanpak voor cliënten met metabool syndroom en aanverwante klachten. Wij werken diagnostisch onderbouwd en combineren epigenetica, voedingsinterventies, neuro-endocriene regulatie en leefstijlinterventies binnen een gepersonaliseerd behandeltraject. Wij ontvangen regelmatig verwijzingen van huisartsen, internisten, orthomoleculair artsen en andere zorgprofessionals. Neem gerust contact met ons op voor overleg of een verwijsvraag.

Ervaart u klachten als gevolg van het metabool syndroom of zoekt u ondersteuning bij hardnekkig overgewicht, insulineresistentie of hormonale disbalans?

Neem gerust contact met ons op voor meer informatie of een eerste consult. Wij denken graag met u mee over een duurzame aanpak gericht op herstel en balans.

Maak een afspraak Stel een vraag